Wieś Samotrzel na początku swojej historii należała do dóbr rycerskich, a konkretniej w roku 1429 do dóbr ziemskich rycerza zwanego Grzymisławem. Wspomniany przed chwilą jegomość jest przez wielu historyków uznawany za protoplastę roku Samostrzelskich. Ostatnim z tego zacnego rodu był Paweł, który to ufundował drewniany kościół w Sadkach (może kiedyś tam pojadę). Paweł zmarł w 1587 roku bez męskiego potomka, co oznaczało wymarcie rodu. Przez różne koleje losu, i przechodzenie z rąk do rąk ziemie te stały się własnością Bnińskich, którzy to wznoszą tutaj prezentowany pałac w Samotrzelu.
Martwy ród Samostrzelskich, Bnińscy budują "miernik świetności"
Ród Samostrzelskich wymarł, co za tym idzie ziemie straciły właściciela. Samostrzel stał się własnością rodziny Orzelskich (może tych od pałacu w Runowie), następnie przechodził pod władanie Grudzińskich i Opalińskich (tych od zamku w Szubinie). Następnie w drodze związku małżeńskiego “władcą” wsi stała się rodzina Łąckich. Rokiem 1698 Samostrzel wraz z okolicznymi wsiami stał się własnością Piotra Bnińskiego z Bnina. Bnińscy władali tymi ziemiami do II wojny światowej. Piotr rozpoczyna budowę pałacu mającego być “zewnętrznym miernikiem świetności” rodu. Niestety Piotr nie doczekał końca budowy swojego dzieła, albowiem zmarł. Kierowanie budową objął jego syn Wojciech.
Pałac powstawał w latach 1740-1749 według zamysłu architekta Merkiera ze Szczecinka. Na jego lokalizację wybrano północną część wsi w malowniczej dolinie Rokitki. Warto też wspomnieć, iż na tym miejscu wcześnie istniał dwór, został on zniszczony w czasie potopu szwedzkiego w XVII wieku. Inwentarz z 1685 r. wzmiankuje w Samostrzelu, o dworze z dwoma izbami z kotłem do wyrobu gorzałki.
Pałacowy budynek
Barokowy pałac w Samostrzelu powstał na rzucie litery „E”. Elewacja frontowa pałacu zwrócona jest na południe, elewacja ta zachowała się do teraz najlepiej. Na tej elewacji w środkowym ryzalicie umieszczono główne wejście do pałacu. Wejście to poprzedzone jest tarasem na wysokości pierwszego piętra, taras ten jest wsparty na czterech kolumnach z kapitelami ozdobionymi na wzór starożytnej Grecji liśćmi akantu.
W elewacji ogrodowej, w jej centralnej części umieszczono owalny ryzalit, który występuje nieco za budynek. Z obu jego stron dodano boczne prostokątne ryzality, oba z tych ryzalitów zwieńczone są naczółkami z płaskorzeźbami. One to również nieco wychodzą poza boczne ściany pałacu. W tympanonie południowego szczytu pałacu umieszczono herb rodu Bnińskich-Łodzia, a w tympanonie środkowym fasady godło Polski, orzeł w godle ma na piersi ryngraf z herbem Łodzia. Pod pałacem znajdują się obszerne piwnice przykryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Natomiast cały budynek jest przykryty czterospadowym dachem, w dachu nad korpusem głównym umieszczono po dwie pary lukarn. Natomiast w skrzydłach umieszczono po dwa malutkie okienka dachowe.
Centralnie usytuowana sień przecinała cały korpus pałacu na pół, a obu jej stron znajdowały się pomieszczenia w układzie amfiladowym. Znaczyło to mniej więcej tyle, iż z jednego pomieszczenia przechodziło się do drugiego. Na piętrze znajdował się reprezentacyjny salon.
