Szlakiem pana samochodzika, część 1/4. Czyli zamek w radzyniu chełmińskim

Turystyka Niecodzienna > Zamki > Krzyżackie > Szlakiem pana samochodzika, część 1/4. Czyli zamek w radzyniu chełmińskim

Szlakiem pana samochodzika, (albo właściwie pana Tomasza jak przedstawiał się w książkach bohater), czyli trasa pomiędzy 4 miejscami, w których kręcono film/serial o przygodach tytułowego pana samodzika. Poza tymi czterema miejscami, o których będzie w tej serii (link do listy wpisów serii), istnieje jeszcze 31 miejsc powiązanych z tą postacią, pełna lista Tutaj. Tyle tematem wstępu. A na początek Zamek w Radzyniu Chełmińskim

Zamek komturski w Radzyniu Chełmińskim​

Zamek od wschodu, wieczorową porą

Wszystko zaczyna rokiem 1234, kiedy to Hermanna von Balka wznosi w Radzyniu pierwszą prowizoryczną drewnianą fortyfikację, która mimo swej prowizoryczności obroniła się podczas pierwszego powstania Prusów w latach 1242–1249.
21 lat później, czyli od 1270 do 1285 roku prowizoryczną  drewnianą konstrukcję zastąpiono murowaną. W trakcie trwania prac jeszcze nieukończona budowla została przejęta przez Prusów w 1278 roku.
Z tego okresu do dzisiaj można znaleźć nieliczne relikty, czyli mury parchamu, piwnic pod kaplicą oraz przedzamcza.

Parcham jest to  poziomy i utwardzony pas ziemi o szerokości około 10m, oddzielający podnóże zewnętrznych ścian zamku od krawędzi okalającej go fosy. Na krawędzi parchamu wznoszono mur, służący  wzmocnieniu skarpy przed osunięciem, oraz był  dodatkowym murem obronnym.

Parcham
W całej okazałości

Latami 1310-1330 zamek uzyskał formę znaną nam dzisiaj, czyli czworobocznej z dwiema wieżami na froncie. Forma ta została zaprojektowana przez tego samego architekta, który projektował zamek w Gniewie, oraz prezbiterium kościoła św. Jakuba w Toruniu. W czasach swojej świetności był to jeden z najmocniejszych zamków państwa zakonnego w Prusach.

Przejścia z rąk do rąk, czyli zmiana włodarzy

Na początku, od czasu powstania zamku mieściła się w nim siedziba komturii krzyżackiej. Rokiem 1410, gdy wojska polskie wracające spod Malborka, po bitwie pod Grunwaldem przejazdem 🙂 zdobyły zamek. Według kroniki Jana Długosza, król polski w przypływie szczodrości dał zamek w dzierżawę Czechom.  Dokładniej przekazał go Janowi Sokolowi z Lamberka, w zamku natomiast pozostała polsko-czeska załoga.

W 1411 roku, po pierwszym pokoju toruńskim zamek spowrotem trafił w ręce krzyżaków, po wojnie trzynastoletniej znalazł się w granicach Prus królewskich. Od roku 1454 został już w polskich rękach, będąc siedzibą polskich starostów. Zniszczony podczas potopu szwedzkiego został już opuszczony.

Po I rozbiorze Polski, gdy trafił w granice Prus, był stopniowo rozbierany celem pozyskania cegieł na budowę wielu domów w Radzyniu. Zakończyło się to w roku 1837 dzięki protestom mieszkańców, a dwa lata później zaczęto prace zabezpieczające.

Stan dzisiejszy, to co można oglądać.

Plan zamku

Dzisiaj można oglądać skrzydło południowe, oraz kaplicę (2) niestety bez sklepienia, dwie narożne wieżyczki (11), oprócz tego południowa fasada zamku w prawie całej okazałości, skrzydło wschodnie, trochę pozostałych murów, oraz piwnice.

Na zamek, jak i na obie wieże można wejść, jednak tylko w sezonie letnim. Mnie Radzyń raczej nie lubi, i zawsze jak trafię do Radzynia, to poza sezonem.
W piwnicach można pooglądać wystawy m.in. makiet budowli średniowiecznych i narzędzi tortur.

Ekranizacja książki

Na terenie tego zamku była kręcona najbardziej udana (moim zdaniem) filmowa adaptacja przygód pana samochodzika, pozostałości po tym kręceniu znajdują się na zamku do dziś, jest to wyryty w cegłach znak krzyża, według książki jest to symbol, pod którym miał być ukryty tajny skarb templariuszy. Na murach zewnętrznych jest także drugi symbol, jednak naprawdę trudno go znaleźć.