Puszcza bydgoska skrywa wojenną tajemnicę, o której swojego czasu praktycznie nikt nie wiedział. Tą tajemnicą jest niemiecki kompleks produkujący materiały wybuchowe DAG Fabrik Bromberg. Cały teren DAG-u w czasach swojego funkcjonowania liczył sobie około 23 km^2. Warto też wspomnieć, iż na terenie Polski istnieje drugi prawie bliźniaczy kompleks DAG Krzystkowice. Ten wpis będzie jedynie należących do kombinatu laboratoriach (bo tylko stamtąd na razie mam zdjęcia) Więcej budynków DAG Fabrik Bromberg będzie w przyszłości, jak się nań wybiorę. Polecam zapisać się na newsletter, dam Ci znać czytelniku drogi jak będzie kolejna część. Wpis ten rozpoczyna też serię o DAG-u, czas pokaże ile będzie ona miała części.
DAG-u położenie na obrzeżu Bydgoszczy
Z powodu chęci utajnienia istnienia zakłądu został on pobudowany w Puszczy Bydgoskiej w południowo-wchodniej części dzisiejszej Bydgoszczy. Cały kombinat DAG Fabrik Bromberg zajmował około 23 km^. Celem komunikacji po tak rozległym terenie wybudowano kilkadziesiąt kilometrów torów kolejowych i powiązanych z nimi bocznic, oraz setki dróg i betonowej nawierzchni, asfaltu nieużyto z powodu ograniczenia widoczności z powietrza. Wszak szary beton będzie trudniej dostrzeglany niż czarny asfalt. Na potrzeby zakłądu wybudowano dzisiejszą ul. Łęgnowską, Nowotoruńską, Hutniczą, Chemiczną, oraz niezliczone drogi wewnętrzne na terenie należącym do dawnego Zachemu.
Cały kombinat DAG Fabrik Bromberg dzielił się an dwie główne części, były one oddzielone od siebie przebiegającą magistralą węglową Górny Śląsk – Gdynia, na której niemcy dobudowali drugi tor.
Część zachodnia, czyli zimne wody
Część zachodnia- (niem. DAG Kaltwasser pol. Zimne wody) część o kryptonimie “Torf” przeznaczona do wytwarzania prochów strzelniczych i wszelkich półproduktów z nimi powiązanymi.
W skład tej części wchodziły:
- NC-Betrieb – Produkowano tutaj nitrocelulozę
- POL-Betreib – tutaj miała miejsce końcowa obróbka prochów bezdymnych oraz ich testowanie, każdą z wyprodukowanych partii poddawano próbie na placu prób balistycznych.
- NGL-Betrieb – Produkowano nitroglicerynę oraz mieszano ją z wyprodukowaną w NC-Betrieb nitrocelulozą, następnie mieszaninę suszono celem otrzymania ciasta prochowego.
Część wchodnia, czyli węgiel
Część wschodnia – (niem. DAG Brahnau pol. Łęgnowo) część o kryptonimie “węgiel” służyła do produkcji kruszących materiałów wybuchowych i napełniani nimi pocisków, min i różnego rodzaju bomb.
Składała się z podczęści:
- TRI-Betrieb – produkcja nitrozwiązków oraz trotylu
- DI-B-Betrieb – produkcja dinitrobenzenu. Był on wykorzystywany w pociskach V1. W tej części znajdował się także niewielki poligon do odstrzału kruszących materiałów wybuchowych.
- Fullstlle- tutaj elaborowano, czyli łączono wytworzone wcześniej materiały wybuchowe z obudową, łuskami pocisków i amunicji.
- istnieje jeszcze nieukończony rejon mający wytwarzać kwas siarkowy. Jest on położony gdzieś na południowo-wchodnim skraju fabryki.
Dwa obszary, niby razem ale osobno
Dwa wspomniane wyżej obszary DAG Fabrik Bromberg, czyli “zimne wody” i “węgiel” były połączone ze sobą za pomocą tylko jednej, jedynej drogi. Biegła ona przez wiadukt ponad wspomnianą wyżej magistralą węglową. Z wszystkich 6 gotowych, działającyh obszarów największym zajmowanym obszarem mogły się poszczycić POL-Betrieb oraz DI-B-Betrieb.
W centralnej części całego obszaru fabryki mieściły się osiedla mieszkaniowe dla kadry kierowniczej. Jest to do dzisiaj zachowane osiedle awaryjne mieszczące się przy ul. Świetlicowej. Także w centrum znajdowały się baraki dla pracowników przymusowych(ul. Szpitalna i Hutnicza).
Na tą część to tyle.
To na tyle w tej pierwszej części o kombinacie DAG Fabrik Brombeg. W dość niedalekiej przyszłości będą następne. Przypominam o newsletterze, a tymczasem galeria.
Galeria
