W okolicach II poł XIII wieku codziennie rano, pewna kobieta celem modlitwy i posługi chorym pokonywała drogę od swej pustelni do Chełmży, a dokładniej do kościoła i szpitala św. Jerzego. Kiedy to po całym dniu opiekowania się miejscowymi chorymi i żebraniu o żywność, powracała Ona do swojej pustelni, często korzystała z bardzo ciekawego skrótu. Mianowicie przechodziła po tafli jeziora. Kobietą tą była bł. Juta z Chełmży. Na miejscu tej pustelni prawdopodobnie znajduje się obecne sanktuarium bł. Juty.
Kult, i legenda bł. Juty
Pewnego dnia, podczas porannej podróży do Chełmży, bł. Juta zabłądziła w Bielczyńskim lesie. Podczas błądzenia po lesie, nadeszła gwałtowna burza, a w związku z tym w lesie zapadła ciemność. Kiedy po kilku godzinach błądzenia nie mogła znaleźć drogi, zaczęła prosić Boga o pomoc. Jej prośby z pewnością zostały wysłuchane, ponieważ chmury burzowe zniknęły, a na dotąd czarnym niebie pokazało się słońce.
Kult istniał za życia
Może za życia to lekka przesada, ale rozpoczął się on praktycznie z chwilą śmierci bł. Juty. Nastąpiło po niej wiele cudownych wydarzeń. Została kanonizowana około 1275 roku, dzięki staraniom biskupa Heidenreich, oraz staraniom duchowieństwa chełmińskiego w Rzymie. Kult błogosławionej był na tyle znaczący, że w XVII drukiem ukazały się jej życiorysy. Rokiem 1621 Król Zygmunt III Waza przed wyprawą przeciwko Turkom odbył pielgrzymkę do jej grobu, aby oddać w jej opiekę siebie i Królestwo. Pielgrzymkę powtórzył rokiem 1627 wraz ze swym synem Władysławem IV, późniejszym królem Polski. Przed i po odsieczy wiedeńskiej podobnie jak Zygmunt do bł. Juty pielgrzymował król Jan III Sobieski, wraz ze swoim wojskiem.
Jej kult szerzył się nie tylko w kraju, ale także poza nim. W związku z tym do jej grobu przybywały liczne zagraniczne pielgrzymki.
Dekretem z 15 kwietnia 1637 r. biskup Jan Lipski zatwierdził kult bł. Juty. Polecił on też postawić na miejscu jdawnej pustelni kapliczkę ku jej czci. Kapliczka ta została zniszczona w 1657 roku podczas potopu szwedzkiego. Kult ponownie urósł w siłę za biskupa A. Załuskiego (1739-46). W kościele katedralnym w Chełmży postawił on wspaniały marmurowy ołtarz ku jej czci. 20 maja 1984 r. bł. Juta została ogłoszona patronką dzieł miłosierdzia diecezji chełmińskiej dzięki biskupowi M. Przykuckiemu, wyznaczył on też odpust ku jej czci na trzecią niedzielę maja. Biskup ten tego samego dnia poświęcił wybudowaną przez ks. Józefa Szydzika nową kaplicę w Bielczynach, prezbiterium tej kapliczki stanowi dawna kaplica z 1937 r. która to została zniszczona podczas niemieckiej okupacji.
Pochodziła z bogatego rodu książąt brunszwickich, czyli życiorys.
Początek historii bł. Juty na tych ziemiach miał miejsce w roku 1256, kiedy to do Bielczyn przybywa Juta von Sangerhausen pochodząca z Sangerhausen. Była ona spowinowacona z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Anno von Sangerhausen, który prawdopodobnie był jej zięciem. Pochodziła z bogatego rodu książąt brunszwickich, a nieliczne przekazy głoszą, iż była żoną rycerza z Sangerhausen. Małżeństwo to rozpadło się dość szybko, z powodu śmierci męża podczas pielgrzymki/krucjaty do ziemi świętej, więc Juta została wdową już w wieku 20 lat. Po odchowaniu swych dzieci oddawszy je na służbę Bogu, rozdała swój majątek ubogim, i o “żebraczym chlebie” poszła w świat, odbywając pielgrzymki do świętych miejsc.
Związała się z beginkami i należała do kręgu osób skupionych wokół Mechtyldy z Magdeburga.
Poświęciła się pielęgnacji trędowatych, kalek, niosła też pomoc ubogim.
Sprowadzenie i początek ascezy.
Zięć sprowadził ją na te ziemie (wtedy państwa krzyżackiego), aby modlitwą wspierała działania chrystianizacyjne Krzyżaków wśród pogańskich plemion Prusów i Litwinów. Zgodnie z jej wolą prowadzenia ascetycznego trybu życia, wskazał jej opuszczoną chatę rybacką nad Jeziorem Głuchowskim. Sprowadzona na te ziemie Juta osiedliła się we wskazanym miejscu, które było oddalone o ok. 3 km od nowopowstałej katedry w Chełmży.
Co ranek kierowała swe kroki do Chełmży celem udziału we mszy świętej, następnie udawała się do znajdującego się przy północnej bramie miasta szpitala dla trędowatych. Tam udzielała pomocy chorym, opatrywała rany. Swoje kroki kierowała też do ubogich i opuszczonych, wypraszając dla nich kawałek chleba. Po pomaganiu potrzebującym resztę dnia spędzała w swej pustelni, gdzie oddawała się modlitwie i surowemu umartwianiu.
Szybko zyskała sobie przydomek „siostra ubogich”.
Dnia 12 maja roku pańskiego 1260 w wigilię Wniebowstąpienia Pańskiego bł. Juta zmarła, biskup Heidenryk polecił pochować jej ciało w budującej się jeszcze katedrze św. Trójcy w Chełmży, dzisiaj znajduje się tam okazała jej poświęcona kaplica.
W czasie potopu szwedzkiego decyzją kapituły w obawie przed profanacją jej szczątki zostały ukryte w podziemiach świątyni. Mimo dwukrotnych poszukiwań (w 1927 i 1950 roku) jej szczątki ciągle pozostają ukryte. Istnieje legenda mówiąca, iż zostaną one odnalezione podczas niewielkiego remontu.
Nowe sanktuarium bł. Juty, na miejscu starej kaplicy
Rokiem 1982 ks. inf. Alfons Groszkowski, który był wielkim chcicielem bł. Juty, postanowił do istniejącej kaplicy, dobudować obiekt sakralny mający 200 m^2 powierzchni.
W centrum znajdują się elementy pochodzące z kaplicy z 1937 roku. Nad wejściem znajduje się napis głoszący:
Bł. Juto, błogosław ziemi chełmińskiej
W niewielkiej niszy, nad mensą ołtarzową znajduje się przedstawiająca popiersie bł. Juty płaskorzeźba. Wnętrze jest pokryte płaskorzeźbami artysty rzeźbiarza Wojciecha Zelka. Na prawej stronie znajdują się dwa wykute w kamieniu obrazy, jeden przedstawia Jutę otaczającą opieką chorych i kalekich, gdy rozdającą swoje mienie potrzebującym. Po lewej stronie znajdują siękolejne dwa obrazy, pierwszy przedstawia scenę dy Pan Jezus, pozwala jej dotknąć ustami ranę swojego boku, a drugi przywołuje legendę o przekraczaniu jeziora, po jego powierzchni przez Jutę.
W następnych latach kaplica otrzymała godną obudowę, przedstawiające sceny z życia Juty witraże oraz dzwonnicę. Od strony jeziora powstał również zespół figuralny, którego centralną postacią jest bł. Juta wracająca przez jezioro do pustelni. Pośród tych figur można zobaczyć postacie, które wywarły największy wpływ na jej życie. Są to: św. Elżbieta z Turyngii, św. Dominik, św. Franciszek i biskup chełmiński Heidenryk.
Więcej fotografii
Kliknij zdjęcie, aby powiększyć.
