Dosłownie obok opuszczonej rządcówki ze wpisu o tutaj znajduje się
Świątynia początkowo drewniana
Jeszcze drewniany kościół św. Macieja w Orlu ufundował nieznany fundator na początku XIV wieku. Na początku XV wieku właścicielem Orla zostaje wspominany w poprzednim wpisie Sławbor herbu Dryja z Bożejewic, jego potomkowie są znani w późniejszym okresie jako Orzelscy. On to nad jeziorem Witosławskim postawił najpierw dwór obronny (jego ruiny stoją zarośnięte do dziś), a następnie w latach 1442-1452 ceglaną świątynię.
Parafia, filia, ruina, i odnowa
Do wieku XVI w kościółku mieściła się parafia. Następnie został „zdegradowany” i przez ponad 300 lat był tylko kaplicą i filią kościoła w Zabartowie. Z powodu protestantyzmu właścicieli kościółka został on sprofanowany i opuszczony w czasie reformacji.
Na skutek potopu szwedzkiego w XVII wieku popadł on w całkowitą ruinę. Przez najbliższy wiek tkwił w tym stanie, aż do czasu kiedy na początku wieku XVIII nowy właściciel dóbr witosławsko-orzelskich, kasztelan poznański Jan Krzycki postanawia go odnowić.
Na przełomie roku 1812-1813, czyli w okresie wojen napoleońskich budowla uległa zniszczeniu. Zniszczenia głównie były wynikiem grabieży dokonywanej przez żołnierzy francuskich, jak i rosyjskich. Rokiem 1861 Karol Koczorowski rozpoczął odbudowę kościoła w Orlu. Skończyć jej niestety nie zdążył, ponieważ odnalazł w sobie powołanie i opuściwszy rodzinne strony, wstąpił do zakonu jezuitów.
Brat kontynuuje odbudowę Kościoła św. Macieja
Brat wyżej wspomnianego Karola, czyli Alfred Koczorowski dwanaście lat później dokończył dzieło brata. Jednak świątynia nie została odbudowana w pierwotnej formie, wiadomo iż sama zakrystia świątyni przed odbudową była większa od obecnej.
Uroczystego poświęcenia odbudowanej świątynie dokonuje 25 Listopada 1866 roku ks. Jan Koźmian wraz z asystentem, czyli ks. Antoniego Kineckiego, proboszcza z Zabartowa. Od tej pory Pełni on funkcję kaplicy oraz mauzoleum rodziny Koczorowskich, w kościele umieszczono epitafia, a od południa dobudowano dwa wejścia do krypt grobowych.
W okresie zaborów i germanizacji ziem polskich kościółek ten stał się ostoją polskości dla okolicznej ludności. Msze odprawiane po polsku, kazanie poruszające patriotyczne kazania podnosiły wszystkich na duchu w tym trudnym dla całego narodu okresie.
7 lat po odzyskanie przez Polskę niepodległości, czyli w roku 1925 prymas Edmund Dalbor wydaje dekret ponownie erygujący samodzielną parafię w Orlu. Parafia ta istnieje do dziś.
Wejścia do wspomnianych wyżej krypt zlikwidowano w roku 1955. W ich miejsce zamontowano tablice inskrypcyjne, a prochy pochowanych w podziemiach członków rodu, przeniesiono na przykościelny cmentarz, złożono je w zbiorowej mogile.
Architektura, wyposażenie.
Budynek kościoła św. Macieja w Orlu pobudowano na planie prostokąta. Od strony północnej przylega do niego zakrystia. Sam budynek jest ceglany, otynkowany do połowy wysokości. Świątynia jest jednonawowa bez osobnego prezbiterium. Dach dwuspadowy, pokryty dachówką. Elewacja zachodnia jest ujęta w charakterystyczne uskokowe przypory narożne, na środku tej elewacji umiejscowione jest główne wejście. Szczyt budynku podkreśla pas geometrycznego fryzu.
Kościół jest udekorowany blendami o dwulistnych łukach, natomiast w górnej jego części znajduje się oszklona rozeta. Elewacja wschodnia analogiczna jak zachodnia. Od południa znajdują się cztery ostrołukowe okna z witrażami, okna te są w ościeżach. Ościeże te zostały opięte dwiema przyporami narożnymi i jedną pośrodku elewacji, dzieli ona całość na dwie równe części na których umieszczono po parze okien. Powyżej okien biegnie ozdobny fryz konsolkowo-kostkowy.
W bezpośrednim sąsiedztwie świątyni znajdują się groby Koczorowskich oraz dzwonnica ze spiżowym dzwonem. Na dzwonie widniej orzeł z koroną, data 1830, oraz napis BERLIN. Wnętrze kościółka jest dość skromne. W tym wnętrzu można znaleźć późnoklasycystyczny ołtarz główny z trzeciej połowy XIX wieku. W ołtarzu umieszczono obraz Matki Boskiej wzorowany na Madonnie Sykstyńskiej Rafaela, namalował go Seweryn Mielżyński z Miłosławia. Poza ołtarzem we wnętrzu znajdują się także rzeźby św. Piotra oraz Pawła.
Biedny stan obecny
Kościół św. Macieja w Orlu na skutek komplikacji z własnością niszczeje, mianowicie nie jest on własnością parafii tylko arcybiskupstwa poznańskiego. Z tego też powodu parafia cierpi na brak finansowania na jakieś większe remonty. O ten zabytek ten jak wiele innych nie zadbano należycie, i fakt ten skłania do rozważań nad przeszłością i przyszłością.
Źródłó zdjęcia z międzywojnia: kurier-nakielski.pl
Galeria
