Podziemna Trasa Turystyczna “Kopalnia Węgla” powstała już w 1996 roku, wtedy jako Muzeum Górnictwa. Jeszcze gdy w Nowej Rudzie działała kopalnia, w kilku głowach narodziła się idea zachowania jej części w formie muzeum. Miało ono przypominać o noworudzkim dziedzictwie, przekazywać je kolejnym pokoleniom, które już nie zetknęły się z kopalnią i być ważnym punktem na kulturalnej mapie Nowej Rudy i Kotliny Kłodzkiej.
Najstarsza kopalnia na ziemiach Polskich
Wcześniej była tu kopalnia. Na dodatek, najwcześniej na obecnych polskich ziemiach, bo pierwsze wzmianki o wydobyciu węgla pochodzą już z 1434 roku! Górnictwo nabrało rozpędu w XVIII wieku, wraz z powstaniem kopalni Ruben (1741 rok), poprzedniczki kopalni Piast oraz początkami rewolucji przemysłowej. Choć kopalnie węgla kamiennego posiadają wiele wspólnych punktów w swoim rozwoju i historii, kopalnia Ruben, a potem KWK Nowa Ruda, posiadały kilka unikatowych cech, które wyróżniały je na tle innych. W 1877 roku odkryto w Nowej Rudzie złoża łupku ogniotrwałego. Po II wojnie światowej było to jedyne miejsce w Polsce, gdzie łupek wydobywano, poddawano skomplikowanym procesom oczyszczania i prażenia. Powstała dzięki temu unikatowa infrastruktura przemysłowa, w tym słynne noworudzkie piece prażalnicze. Inną rzeczą wyróżniającą nasze kopalnie były wyrzuty gazów i skał, a zwłaszcza dwutlenku węgla. To nietypowe niebezpieczeństwo sprawiało, że noworudzka kopalnia była jedną z bardziej niebezpiecznych kopalń w Europie! W latach 1908-1945 zanotowano aż 596 wyrzutów o łącznej masie skał po wyrzutowych ponad stu tysięcy ton! Największa katastrofa górnicza (10 maja 1941 rok) kosztowała życie 187 ludzi. Wymuszało to całkiem inny rytm pracy i inne podejście do górnictwa niż w większości innych kopalń. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku podjęto decyzję o zamknięciu kopalni ze względów ekonomicznych. W 1995 roku z KWK Nowa Ruda wyjechali na powierzchnię ostatni górnicy.
Obecnie atrakcja turystyczna
Obecnie kopalnia na co dzień pokazuje trud pracy górniczej rzeszom turystów. Przypomina starszym pokoleniom o historii oraz uczy o niej nowe. Kopalnia w Nowej Rudzie zachowuje i przechowuje górnicze tradycje i pamiątki. Dba też o powierzoną im sztolnię Lech, która jest ostatnią część noworudzkiej kopalni. Wszystko to, choć jest poważnym zadaniem, nie wyklucza świetnej zabawy. Programy turystyczne i edukacyjne są dostosowane do każdej grupy wiekowej. Wszyscy doskonale przecież wiemy, iż człowiek najwięcej zapamięta, gdy czasem będzie zabawnie, a czasem strasznie.
Przewodnicy szczegółowo opowiedzą jak wyglądała praca pod ziemią oraz odkryją jakie tajemnice kryją się w kopalni. Zwiedzając sztolnię można poczuć się jak prawdziwy górnik. Dla turystów uruchamiane są urządzenia górnicze, między innymi: przenośnik, lutnia, kombajn, młot pneumatyczny.
Skarbnik kopalni w Nowej Rudzie
Kopalnia w Nowej Rudzie posiada ducha – Skarbnika, który nie tylko smaruje uczestników węglem, lecz uatrakcyjnia swoją obecnością całe zwiedzanie. Chowając się w ciemnych zakamarkach rozbawia turystów, ale również potrafi nieźle wystraszyć. Całość zwiedzania, na koniec, dopełnia przejazd pierwszą w Polsce podziemną kolejką górniczą.
Zdaje się, że tytuł to wielkie kłamstwo. Przecież jest kilka starszych kopalni, chociażby najbardziej znana w Wieliczce. Prawdopodobnie chodziło o najstarszą kopalnię węgla kamiennego ale taki tytuł już by się gorzej klikał…
Owszem, chodzi o najstarszą kopalnię węgla. Ten tytuł można nazwać takim “chwytem marketingowym”